Yazar - Prof.Dr.Celale Tangül Özcan

Anksiyete; bedensel belirtilerin de eşlik edebildiği, normal dışı, kötü bir şey olacakmış hissi ile nedensiz bir tedirginlik, kaygı, bunaltı, hoş olmayan endişe halidir. Her anksiyete patolojik değildir:

“İçinin pır pır etmesi”      

“Boğazına bir şeyin düğümlenmesi”

“Ateş basması” 

“Terden sırılsıklam olması”

“Yüreğinin çıkacak gibi olması”…

Patolojik Olmayan Anksiyete

• Günlük yaşamla ilgilidir
• Hazırlayıcı bir etken var
• Belirtiler işlevselliği bozmaz
• Bedensel belirtiler nadirdir
• Kontrol edilebilir

ANKSİYETE KÖKENLİ BOZUKLUKLAR

1. ANKSİYETE BOZUKLUKLARI
2. SOMATOFORM BOZUKLUKLAR 
3. DİSSOSİATİF BOZUKLUKLAR

Anksiyete Bozuklukları toplumda her 100 kişiden 4-8 kişide görülmektedir. Yani, sık görülen bozukluktur.

• Genellikle, hastalığın başlaması ile tedaviye başvuru arasında uzun yıllar vardır
• Tedavileri yüz güldürücü sonuçlar verir.

AGORAFOBİ

Panik atak gelirse diye, kaçmanın ve yardım sağlamanın zor olacağı yerlerde bulunmaktan korkma.

PANİK ATAK

Bedensel belirtilerin de eşlik ettiği yoğun korku ya da rahatsızlık dönemlerine panik atak denmektedir.

Ataklar sırasında şiddetli bir ölüm, kontrolünü kaybetme ve çıldırma korkusu vardır.

Anksiyetenin psişik belirtileri denilen bu belirtilerin yanında, baş dönmesi, bayılacakmış gibi olma, boğuluyormuş hissi, nefes darlığı ya da soluğun kesilmesi, çarpıntı, göğüste sıkıntı ya da ağrı, bulantı ya da karın ağrısı, terleme, titreme uyuşma ve karıncalanma gibi fiziksel belirtilerin bir kısmı da panik atağa eşlik eder (Ayrıntılı bilgi için tıklayınız…).

ÖZGÜL FOBİ

Belirli nesne ve durumlardan belirgin, sürekli ve anlamsız korku duyma halidir.

• Durumsal Tip
• Doğal Çevre Tipi
• Kan-Enjeksiyon-Yara Tipi
• Hayvan Tipi
• Diğer Tip

SOSYAL FOBİ

Başkaları tarafından zayıf, kaçık ya da sıkıntılı olmakla yargılanma korkusu nedeniyle, toplumsal etkinliklerde bulunmaktan sürekli kaçınma ya da bu tür ortamlara ancak aşırı sıkıntı duyarak katlanabilmedir.

SOSYAL FOBİ HASTALARI

• Eleştirilmeye, olumsuz değerlendirilmeye ya da reddedilmeye aşırı duyarlıdırlar,
• Haklarını savunmada güçlük çekerler,
• Dolaylı da olsa başkalarınca değerlendirilmekten kaçınırlar,
• Hemen hergün ortaya çıkan, birçok günlük olay ve etkinlik hakkında aşırı endişe, anksiyete ve gerginlik duyma
• Kişi bu duygularını kontrol edemez.

YAYGIN ANKSİYETE BOZUKLUĞU

Kişi uyandığı andan itibaren anksiyete tüm yaşantısında hakimdir.

• Huzursuzluk
• Kolay yorulma
• Konsantrasyon güçlüğü
• İrritabilite
• Kaslarda gerginlik
• Uyku bozukluğu görülür.

TRAVMA SONRASI STRES BOZUKLUĞU

Trafik kazası, silahlı çatışma, saldırıya uğrama, yangın, deprem, sel gibi herkesi korkutan, kişinin fizik bütünlüğünü tehdit eden ya da ölüm tehlikesi oluşturan bir olaydan sonra özgül bir takım semptomların gelişmesidir.

TRAVMA SONRASI STRES BOZUKLUĞU BELİRTİLERİ

• Olayın tekrar tekrar yaşanması
• Travmaya eşlik eden uyaranlardan kaçınma ve genel bir tepkisizlik hali
• Aşırı uyarılmışlık belirtileri

OBSESİF-KOMPULSİF BOZUKLUK

İstenmeden, yineleyici şekilde zihne gelen ve sıkıntı veren düşünce, dürtü ya da düşlemlere OBSESYON (Takıntı) denir.

Obsesyonların verdiği anksiyeteyi azaltmak amacıyla yapılan yineleyici davranış ya da zihinsel eylemlere de KOMPULSİYON denir.

EN SIK OBSESYONLAR

• Bulaşma
• Kuşku
• Agresif ya da korkunç dürtüler, cinsel düşler
• Simetri

Obsesif kompulsif bozukluğun 4 çeşit ana semptom örüntüsü vardır:

1.En sık görüleni “bulaşma obsesyonu”dur. Bunu yıkama, yıkanma, temizleme yada bulaşık olduğu düşünülen nesneden “kompulsif kaçınma” izler. Korkulan nesne genellikle kaçınılması zor olan bir nesnedir (Dışkı, idrar, toz yada mikrop gibi). Korkulan nesneye karşı en çok duyulan duygusal tepki anksiyete olursa da obsesif utanç, iğrenme ve tiksinmede sık görülür.

2.Kuşku obsesyonudur. Bunu kontrol etme kompulsiyonu izler.

3.Bir kompulsiyon olmaksızın, zihne yerleşen obsesyonel düşüncelerin taşınmasıdır. Bu obsesyonlar genellikle cinsel yada saldırgan bir eylemle ilintili yineleyici düşüncelerdir ve hasta bu düşüncelerinden ötürü kendi kendini kınamaktadır.

4. Bakışıklık (simetri) yada kesin olma obsesyonudur. Bunu yavaşlama kompulsiyonu izler. Bu hastaların bir yemek yemeleri, tıraş olmaları saatler alır. Obsesif kompulsif hastalarda dinsel obsesyonlar ve istifçilikte sık gözlenir (Köroğlu.1995).

Bedensel belirtilerin de eşlik ettiği yoğun korku ya da rahatsızlık dönemlerine panik atak denmektedir.

Ataklar sırasında şiddetli bir ölüm, kontrolünü kaybetme ve çıldırma korkusu vardır.

Anksiyetenin psişik belirtileri denilen bu belirtilerin yanında, baş dönmesi, bayılacakmış gibi olma, boğuluyormuş hissi, nefes darlığı ya da soluğun kesilmesi, çarpıntı, göğüste sıkıntı ya da ağrı, bulantı ya da karın ağrısı, terleme, titreme uyuşma ve karıncalanma gibi fiziksel belirtilerin bir kısmı da panik atağa eşlik eder.

PANİK ATAK SIRASINDA GÖRÜLEBİLEN BELİRTİLER

• Çarpıntı, kalp atımlarını duyumsama ya da kalp hızında artma
• Terleme
• Titreme ya da sarsılma
• Nefes darlığı ya da boğuluyormuş hissi
• Soluğun kesilmesi
• Göğüs ağrısı ya da göğüste sıkıntı hissi
• Bulantı ya da karın ağrısı
• Baş dönmesi, sersemlik hissi, düşecekmiş ya da bayılacakmış gibi olma
• Kendini ve çevreyi farklı algılama
• Kontrolünü kaybedeceği ya da çıldıracağı korkusu
• Ölüm korkusu
• Uyuşma ya da karıncalanma duyumları
• Üşüme, ürperme, ateş basmaları

PANİK BOZUKLUK

• Yineleyen, beklenmedik PANİK ATAKLARI mevcuttur.
• Ataklar arasında
  • Atak gelecek diye sürekli bir kaygı
  • Atakların sonuçlarıyla ilgili üzüntü duyma
  • Ataklarla ilişkin davranış değişiklikleri

Erken tanı önemlidir

Tedaviden yararlanma % 90’lara kadar ulaşabilir.